Ortopedik (hareket) engelli olmak kişinin hareket kabiliyetini kısıtlayan çeşitli engel biçimlerini içine almaktadır. Hareket engeli serepral palsi, omurilik yaralanmaları, felç, artrit, ilerleyen kas hastalıkları, ampütasyon, çocuk felci vb diğer durumlara bağlı olarak gelişebilir. Hareket engellilerin ulaşım ihtiyaçlarını giderirken kullandıkları koltuk değneği, baston, yürüme aparatları, engelli motosikleti, engellilere göre ayarlanmış engelli aracı, tekerlekli sandalye vb. pek çok araç bulunmaktadır.
Hareket engelli olmanın pek çok nedeni vardır. Kimi doğuştan oluşmakta, kimi kazalar hastalıklar ya da yaşlanma sonucu oluşabilmektedir. Çok çeşitli rahatsızlıkları içinde barındırdığı için bu grubun ihtiyaçları da farklılıklar göstermektedir.
Hareket Kısıtlılığı Olan Bireylerle İletişimi Kolaylaştırmak İçin;
- İstemsiz kas hareketleri olabilir şaşırmayın. Bu hareket engelli olan bazı kişilerin yaşadığı bir sorundur. Sadece buna takılmayın. Onlar için bunlar normal hareketlerdir.
- Koltuk değneği ya da baston kullanan kişiler oturduğunda veya bir yere yaslandığında bu cihazlara kolayca ulaşabilecekleri mesafede olmalarını sağlayın.
- Koltuk değneği ya da baston kullanan ve yavaş yürüyen kişilerle yürürken, yürümenizi onların temposuna göre ayarlayın.
- Farklı özelliklere sahip tekerlekli sandalye çeşitleri vardır. Tekerlekli sandalyenin özelliklerini bilmiyorsanız kullanıcısına sorun ve söylediklerini uygulayın.
- Tekerlekli sandalye kullanan kişinin sandalyesini ona haber vermeden tutunmayın. Sandalye kişinin kişisel alanı içinde yer almaktadır. Tekerlekli sandalyeye yaslanmak ya da haber vermeden hareket ettirmek tehlikeli durumların oluşmasına neden olabilir.
- Tekerlekli sandalye kullanan kişinin doğrudan kendisi ile iletişim kurun ve onun sandalyesine eş olabilecek bir sandalyeye oturarak eşit düzeyde konuşun.
- Tekerlekli sandalye kullanan kişilerle iletişim kurarken, felçli, inmeli, yatağa bağımlı gibi bağımlılığı vurgulayacak kelimelerden uzak durun.
- Hareket etmekte zorlanan kişinin bir engelle karşılaştığını fark ettiğinizde ona yardım isteyip istemediğini ve nasıl yardım edilmesinin doğru olacağını sorun. Kişiye sormadan onu kucaklayıp sandalyesinden almak bir yere yerleştirmek engelli kişi için küçültücü olabilir.
- Tekerlekli sandalye kullanan bir bireyi basamaktan ya da rampadan indirmeniz gerekiyorsa, kişinin düşmesini önlemek için sandalyeyi geri geri indirin.
- Tekerlekli sandalye fiziksel bir hareket güçlüğünü gidermek için kullanılan bir araçtır. Bu aracı kullanan kişiler için tekerlekli sandalyeye mahkum terimini kullanmak doğru olmaz. Tekerlekli sandalye kullanan kişiler günlük yaşamdaki pek çok aktivitelerini bağımsız biçimde gerçekleştirebilir. Bazı günlük yaşam aktivitelerini yaparken diğer insanlar gibi yavaş ya da hızlı olabilirler.
- Tekerlekli sandalye kullanan kişinin yardıma muhtaç bir insan olduğunu varsaymayın. Yardım etmeden önce mutlaka ihtiyaç duyup duymadığını sorun. İhtiyaç duyduğu taktirde onun isteği doğrultusunda yardım edin.
- Tekerlekli sandalye kullanan bir kimseyle konuşurken aracı kullanmayın. Kişinin yüzüne bakarak doğrudan iletişim kurun.
- Rahat olun ve doğal iletişim kurun.
- Tekerlekli sandalye kullanan bir kişiyle birkaç dakikadan fazla sohbet edecekseniz mümkünse sandalyeye oturunuz. Bu, sohbeti teşvik eder.
- Tekerlekli sandalye kullanıcısına görev verirken uzaklığın, hava koşullarının ve fiziksel engellerin (merdivenler, kaldırımlar, çukurlar vb.) dikkate alınması gerekir.
- Tekerlekli sandalye kullanan bir kişiye hitap ederken uygun bir terminoloji kullanın. “Tekerlekli sandalye bağımlılığı” gibi hitaplar uygun değildir. Tekerlekli sandalye kullanmak bağımlılık anlamı taşımamaktadır.
- Tüm tekerlekli sandalye kullanıcılarının aynı sınırlılıklara sahip olduğunu var saymayın. İnsanlar farklı farklı nedenlerle tekerlekli sandalye kullanırlar ve insanların farklı sınırlılıkları ve yetenekleri vardır.
- Tekerlekli sandalye kullanıcısının yardımcı köpeği var ise köpekle oynamayın. Yardımcı köpeğin görevini yerine getirdiğini ve rahatsız edilmemesi gerektiğini unutmayın.
- Hareket engeli olan ve/veya tekerlekli sandalye kullanan bir kişiyle selamlaşırken üst ekstremite (el-kol) sınırlılığı olsa dahi selamlaşın.
- Koşmak, yürümek gibi kelimeleri kullanmaktan çekinmeyin.