Tüm bu genel kategorilerin dışında kalan, fark edilmesi güç bir çok sosyal dezavantaj durumu (kimyasal madde hassasiyeti; güneş, hava, gıda, su, alerjileri vb) söz konusudur. Bu kişilerin ihtiyaçlarıyla ilgili en iyi bilgi kaynağı kendileridir. Ayrıca, aşağıda bazı engellilik ve hastalık durumlarıyla ilgili iletişimde kullanılabilecek ipuçları şöyle sıralanabilir;
Epilepsi Hastalığı
Epilepsi hastalığı olan kişilerde çeşitli nöbetler görülmektedir. Bu nöbetler ilaçlar ile kontrol altına alınmaktadır. Buna karşın epilepsi nöbeti geçiren kişiye sağlık ekipleri müdahalesinden önce nöbet sırasında kendine zarar vermeyecek bir yere konulması ve solunum yolunu tıkayan engellerin ortadan kaldırılması önemlidir.
Epilepsi hastalığı olan kişilerle çalışırken dikkat gerektiren işleri yapıp yapamayacağı sorulmalı, iş yerinde ya da başka bir yerde farklı bir düzenlemeye ihtiyaç olup olmadığı araştırılmalıdır.
Bireyde; istemsizce yapılan sıra dışı el kol hareketleri, benin kasılması, dış kilitlenmesi, gerçek dışı koku, görüntü ve işitsel algılar, bilinç kaybı, altına kaçırma, korkular, bir noktaya bakma, sebepsiz çığlık atma, elbiselerini çekiştirme gibi belirtiler fark edildiğinde epilepsi nöbeti geçirebileceği hatırlanmalıdır.
Epilepsi Nöbeti Sırasında Yapılması Gerekenler:
- Öncelikle sakin kalmaya çalışın.
- Soğukkanlılığınızı koruyamayacağınızı hissettiğiniz bir durumda, yardım etmeye çalışmayın.
- Hastanın doktoruna bildirmek üzere, zamanı, nöbetin süresini ve tipini kaydedin. Hastanın çevresine çok fazla insanın toplanmasını engelleyin.
- Zarar görmesini engellemek için, hastanın kafasının altına yumuşak bir şeyler (ceket, hırka vb.) koyun
- Sadece, hasta tehlikeli bir yerdeyse (merdivenlerin en tepesi ya da yakıcı bir maddenin yanı vb.) yerini değiştirin. Aksi taktirde, nöbet bitene kadar onu taşımaya çalışmayın.
- Eğer etrafta kişiye zarar verecek şeyler varsa onlara uzaklaştırın.
- Nöbet hareketlerini kısıtlamaya çalışmayan, nöbetin bitmesini bekleyin.
- Kendine zarar verici hareketler yapıyorsa çok baskı yapmadan yavaşlatmaya çalışın.
- Kişinin ağzına hiçbir şey sokmayan, dilini tutmaya çalışmayın.
- Ellerini kasıyorsa açmaya çalışmayın, kolonya koklatmayın, yiyecek içecek vermeyin, suya sokmayın, soğan koklatmayın.
Epilepsi Nöbeti Bittikten Sonra Yapılması Gerekenler:
- Mümkünse hastayı iyileşme pozisyonuna getirin ( yan tarafına yatırın).
- Eğer solunumu halen sorunluysa, protez veya yemek türü şeylerin boğazını tıkayıp tıkamadığını kontrol edin.
- Mahcubiyet duygusunu azaltmak için elinizden gelen her şeyi yapın.
- Hasta tam anlamıyla iyileşene kadar onunla birlikte kalın. Tam anlamıyla iyileşmeden, ona içecek teklif etmeyin.
Selebral Palsi
Serebral palsi (CP) hareket ile ilgili alanlaır ve konuşmayı etkileyebilir. Çoğunlukla zekanın etkilenmediği durumlar vardır. Bazı durumlarda zeka da etkilenebilmektedir. CP’nin etkileri kişiden kişiye değişebilmektedir. Zaman zaman istemsiz kas hareketleri gözlenebilir. Bu kas hareketleri kişinin hareketini zorlayabilir. Benzer şekilde konuşmalarında pelteklik, tutukluk, kesiklik olabilir bu dudak kaslarındaki kontrol güçlüklerinden kaynaklanmaktadır. Konuşmalarındaki güçlük nedeni ile anlaşılmakta güçlük çekebilirler.
- Bu durumda kişinin kendisini ifade edebilmesi için daha zaman ayrılmalıdır.
- İleri derecede CP’den etkilenmiş kişiler yazma, iletişim kolaylaştıracak iletişim panosu gibi yolları kullanabilirler.
Cücelik
Çeşitli hastalıklar nedeni ile boyu kısa kalmış kişiler olabilir, bu kişilere genel olarak cüce denilmektedir.
- Onlarla iletişim kurarken kişiye çocukmuş gibi davranmak uygun olmaz; hangi yaşta ise ona göre davranmak yerinde olacaktır.
- Kişinin bir şeylere uzanması gerektiği durumlarda yardım isteyip istemediğini sormakta bir sakınca yoktur.
- Cüce bir kişi ile konuşurken kişinin sürekli olarak yukarı bakıp zorlanmasını engellemek için oturarak, göz kontağını daha rahat biçimde kurulabileceği bir yol seçmekte yarar vardır.
Turek Sendromu
Sürekli başını sallama, devamlı olarak burnunu çekme, kuş sesleri gibi sesler çıkarma, küfürlü konuşma gibi garip hareketler Turet Sendromu denilen bir hastalığın belirtileri arasında yer almaktadır. Bu kişilerde tekrar eden garip hareketler ve kontrol dışı sesler dışında bedensel hareketlerinde düzensizlikler gözlenebilmektedir.
- Böyle bir kişi ile karşılaşılırsa taşkın hareketleri ya da sözleri kendimize söylenmiş gibi algılamamak önemli olacaktır.
Astım Hastası Bireyler
Astım Nöbeti Sırasında;
- Hastanın çevresine diğer bireylerin toplanmasını engelleyin.
- Hastayı sakinleştirmeye çalışın.
- Hastanın temiz hava almasını sağlayın.